نگاهی به نقش ورزش در سلامت جسم و روح دانش آموزان دبستانی
پرستو رفیعی
چند روز پیش بود که دکتر حریرچی، قائم مقام وزیر بهداشت آمار هولناکی ارائه داد و گفت: اکثر دانش آموزان ما، دسته بالا، تنها یک روز در هفته ورزش می کنند و فقر حرکتی درمیان دانش آموزان ایرانی کاملا مشهود است.
کیست که بتواند تاثیر ورزش بر سلامتی انسان را انکار کند؟ در هر سن و سالی که باشی، می توانی از نتایج ورزش بهره مند شوی؛ منتها نکته ای که وجود دارد این است که شروع فعالیت های فیزیکی در هر سنی نیازمند رعایت موارد خاصی است تا از هرگونه آسیب احتمالی پیشگیری شود. البته این اهمیت در سنین دبستان به دلایل متعدد دوچندان است و از این رو به نظر می رسد، آگاهی از تاثیر ورزش و فعالیت های فیزیکی و نحوه انجام آن برای دانش آموزان دبستانی خالی از لطف نیست.
دکتر کامران آزما با اشاره به فواید جسمانی ورزش در سنین دبستان به «ایران» می گوید: شروع فعالیت های فیزیکی اصولی و مداوم در سنین دبستان می تواند در پیشگیری، جبران و حتی توانبخشی نواقص اسکلتی - عضلانی موثر باشد. همچنین ورزش در این سنین بر رشد عاطفی، روانی و اجتماعی دانش آموزان تاثیر غیرقابل انکاری دارد. دانش آموزان در سنین دبستان تمایل بیشتری به ورزش ها و فعالیت های فیزیکی گروهی دارند. نتایج پژوهش ها ثابت کرده توجه و پرورش این علاقه مندی می تواند به افزایش روحیه ایثار و ازخودگذشتگی، احساس نوعدوستی و جوانمردی و توان مدیریت و تصمیم گیری در بزرگسالی منجر شود. همچنین شروع ورزش و فعالیت های فیزیکی در سنین دبستان، تعادل روانی مناسب تر و دوری از برخی آسیب های اجتماعی را هم به همراه دارد.
این عضو هیات مدیره انجمن طب فیزیکی و توانبخشی ایران می افزاید: با وجود اینکه دوران دبستان به طور طبیعی دوران پرجنب و جوشی است، اما متاسفانه بیش از یک سوم کودکان ایرانی – در این بازه سنی- دچار فقر حرکتی هستند. به عبارت ساده تر میزان فعالیت بدنی یک سوم کودکان در سطح مناسب و مطلوبی نیست. البته بین فعالیت های فیزیکی و ورزش تفاوت هایی وجود دارد.
به گفته دکتر آزما، به هرگونه حرکت ناشی از انقباضات عضلات اسکلتی بدن که با مصرف انرژی همراه باشد، فعالیت فیزیکی گفته می شود؛ مثل حرکات بدن در هنگام بازی یا کار اما ورزش تعریف دیگری دارد. منظور از ورزش، انجام فعالیت های فیزیکی ساختارمند است که با اهداف مختلفی از جمله ورزیدگی یا رقابت طراحی می شود.
این متخصص طب فیزیکی و توانبخشی با تاکید بر اهمیت انجام حرکات ورزشی در سال های اولیه دبستان خاطرنشان می کند: علاقه باعث تداوم انجام حرکات ورزشی در کودکان خواهد شد بنابراین وظیفه اصلی والدین، معلمان و مربیان تربیت بدنی در مرحله اول ایجاد علاقه مندی در کودکان و در مرحله بعد رعایت و در نظر گرفتن اصول کلی انجام ورزش در این سنین است.از این رو برای ایجاد علاقه مندی بهتر است بخش زیادی از فعالیت های فیزیکی بصورت بازی و تفریح طراحی شود تا برای کودک نشاط آور باشد از سوی دیگر باید اجازه دهیم کودکان نوع بازی را خودشان انتخاب کنند اما در خلال این فعالیت ها و بازی ها باید مهارت های حرکتی بنیادی را به کودک آموزش دهیم.
وی در توضیح مهارت های حرکتی بنیادی می گوید: مهارت های حرکتی بنیادی یعنی فعالیت هایی نظیر پریدن، پرتاب کردن و گرفتن توپ که باید کودک ببیند، انجام دهد و تکرار کند. توسعه این گونه مهارت ها کودک را برای انجام فعالیت های ورزشی و مهارت های تخصصی آماده می کند. همزمان با توسعه این گونه مهارت ها، می توان فعالیت های فیزیکی را به سمت انجام ورزش های پایه نظیر شنا و ژیمناستیک سوق داد.
گرچه شروع ورزش های پایه بخصوص با انگیزه قهرمانی و شرکت در رقابت های ورزشی، بعد از چهار سالگی توصیه می شود ولی به طور کلی می توان گفت که زمان مناسب شروع ورزش های پایه در حدود ۶ تا ۷سالگی است و بهتر است دانش آموزان بعد از سن ۸ تا ۹ سالگی ورزش های تخصصی تر را آغاز کنند از دیگر اصولی که باید در این سنین رعایت کرد مدت و میزان شدت و نوع رژیم فعالیت های فیزیکی است. این استاد طب فیزیکی و توانبخشی در این باره توضیح می دهد: برای این دسته از کودکان پیشنهاد می شود، مدت ورزش در ابتدا و در شروع فعالیت نیم ساعت در روز باشد و در یک دوره ۵ تا ۶ ماهه به دو ساعت در روز برسد.
اما توصیه کلی این است که دانش آموزان بین سنین ۶ تا ۱۷ سال حداقل یک ساعت در روز فعالیت فیزیکی داشته باشند که می تواند تا چندین ساعت در روز هم ادامه یابد. از نظر شدت نیز، اگرچه فعالیت های فیزیکی با شدت متوسط در سنین دبستان پیشنهاد می شود اما بهتر است بتدریج فعالیت های فیزیکی و ورزش هایی با شدت بالا هم به آن افزوده شود.
ورزش هایی نظیر پیاده روی سریع، اسکیت، دوچرخه سواری در گروه فعالیت های با شدت متوسط قرار می گیرند. بنابراین اگرچه انجام فعالیت با حداقل شدت و تنها نیم ساعت در روزهم خالی از فایده نیست ولی بهتر است والدین و مربیان، دانش آموزان را به این سطح از فعالیت فیزیکی برسانند. رژیم فعالیت فیزیکی هم باید شامل تمام انواع ورزش ها نظیر قدرتی، تعادلی و انعطاف پذیری باشد در مورد ورزش های قدرتی هم عمده فعالیت هابه شکل ورزش های هوازی باشد.
منبع: https://www.magiran.com/article/3633460